Terugblik bijeenkomst Ouder Worden 2040: goed ouder worden is meer dan zorg alleen

Hoe vergroot je de kans op een mooie en waardevolle laatste fase van het leven, voor jezelf én voor anderen? En hoe kun je daar als mens, werkgever of organisatie aan bijdragen? Over deze vragen gingen deelnemers in gesprek tijdens de bijeenkomst ‘Bijdragen aan waardig leven: mee(laten)doen tot op het laatst’, georganiseerd door Ouder Worden 2040, iPH en Agora in de Week van de Palliatieve Zorg.

Machteld Huber (iPH) stond tijdens de bijeenkomst stil bij de ‘Laatste 1000 dagen’: een symbolische levensfase van geven én ontvangen. “Lichamelijk ouder worden is onvermijdelijk,” zei ze. “De vraag is: hoe kun je dat gelukkig doen en tegelijk een traject vol zwaarte voorkomen?”

Volgens Huber wordt de laatste levensfase nog te vaak gedomineerd door een medische blik, terwijl het juist gaat om zingeving en van waarde zijn. “Gezondheid gaat verder dan zorg alleen. Mensen hebben ook een innerlijke leefwereld. Daar moeten we als samenleving oog voor houden.”

Een bredere verantwoordelijkheid

Uit onderzoek van lector Marieke Groot (Hogeschool Rotterdam) blijkt dat mensen in hun laatste levensjaren slechts vijf procent van hun tijd in de zorg doorbrengen. “Dat betekent dat 95 procent zich afspeelt in de eigen omgeving,” aldus Groot. Daarmee ligt een groot deel van de verantwoordelijkheid voor een waardig leven bij de samenleving zelf – bij naasten, collega’s, werkgevers en gemeenschappen.

Ook Iris van Bennekom (Agora) benadrukte het belang van die menselijke kant: “De sleutel tot geluk ligt niet altijd in medische zorg, maar in eenvoudige, menselijke aandacht: een luisterend oor, samen wandelen, er zijn.”

Van hokjes naar verbinding

De sprekers riepen op om over sectorgrenzen heen te kijken. Huber: “We zijn geneigd de zorg te zien als iets van professionals. Maar goed ouder worden begint veel eerder, in hoe we samen leven, werken en naar elkaar omzien.”

Karin Notten (Deloitte) illustreerde dat verandering al gaande is op de werkvloer: “Werk en privé lopen steeds meer in elkaar over. Rouw, verlies en mantelzorg horen bij het leven, ook op de werkplek. Als werkgevers daar ruimte voor bieden, groeit verbondenheid.”

Een nieuwe manier van denken

Zowel Huber als Van Bennekom pleitten voor een kentering in ons denken: van controle en regels naar vertrouwen en menselijke waardigheid. “We hebben veel bereikt met protocollen en standaarden,” zei Van Bennekom, “maar durf ze ook eens los te laten. Draagt het bij aan de zingeving van het leven?”

De bijeenkomst maakte voelbaar hoe groot de kracht van de samenleving is. Een waardig leven – tot op het laatst – vraagt om aandacht, samenwerking en een open blik. Zoals Huber het verwoordde: “De laatste fase van het leven hoeft niet zwaar te zijn. Ze kan juist rijk zijn aan betekenis, mits je er op tijd bij bent.”