Thema 3: Wonen en leefomgeving

Publicaties:

• Leertuin Positieve Gezondheid. Zorgbelang Groningen.
• Aan de slag met Positieve Gezondheid. (Staps & Wietmarschen, 2019)
• Met gerichte wijkopzet kiezen voor Positieve Gezondheid: Eindrapportage. Louis Bolk Instituut.

Positieve Gezondheid wordt vaak gebruikt als een gemeenschappelijke kijk op gezondheid en als kompas en taal om met elkaar in gesprek te gaan over gezondheid.

Publicatie:

• Sociale cohesie in de wijk dankzij Positieve Gezondheid. (Staps & Hoefnagels, 2023)

Binnen de zorg heeft Positieve Gezondheid duidelijke betekenis, omdat er dan sprake is van een zorgvraag en daarmee een behoefte om weer gezond te worden. Bij mensen die in staat zijn om het dagelijks leven naar hun eigen wens te leiden, is de vraag naar gezondheid vaak (nog) niet of in mindere mate aan de orde. Binnen universele preventie en gezondheidsbevordering is het echter van wezenlijk belang dat we de brede blik op gezondheid en Positieve Gezondheid ook bij deze mensen kunnen introduceren en dat we ze ervan bewust maken dat wat ze hebben, fijn is om te behouden. Ook kan het gezondheidsvaardigheden stimuleren die mensen beter in staat stellen om te gaan met eventuele (toekomstige) tegenslag.

Publicatie:

• The Use of the Bolk Model for Positive Health and Living Environment in the Development of an Integrated Health Promotion Approach: A Case Study in a Socioeconomically Deprived Neighborhood in The Netherlands. (Van Wietmarschen et al., 2022)

Voor inwoners is het belangrijk om te zien wat het effect is van het werken vanuit en met Positieve Gezondheid.

Publicaties:

• Local professionals’ perceptions of health assets in a low-SES Dutch neighbourhood: a qualitative study. (Den Broeder et al., 2017)
• A Guideline for Contextual Adaptation of Community-Based Health Interventions. (Pardoel et al., 2022)

Praktijk:

• Een aantal praktijkvoorbeelden staan op de website van de Healthy Aging Network Northern Netherlands (HANN).

De aanname is dat bewustzijn en eigenaarschap van gezondheid gestimuleerd worden door het werken met de vragenlijst van Positieve Gezondheid.

Publicatie:

• The Power of Trading: Exploring the Value of a Trading Shop as a Health-Promoting Community Engagement Approach. (Prevo et al., 2020)

Inwoners willen weten wat bijdraagt aan gezondheid bezien vanuit de zes dimensies van Positieve Gezondheid. Om meer eigenaarschap te creëren is het van belang om dit terug te geven en inwoners ook regie te geven in activiteiten die gericht zijn op behoud van of groei van Positieve Gezondheid.

Publicaties:

• Positive Health beyond boundaries in community care: design of a prospective study on the effects and implementation of an integrated community approach. (Grootjans et al., 2019)
• The magnitude and importance of perceived health dimensions define effective tailor-made health-promoting interventions per targeted socioeconomic group. (Dierx & Kasper, 2022)

Het meetinstrument Positieve Gezondheid is een recent ontwikkelde wetenschappelijke meetset op basis van het gespreksinstrument Mijn Positieve Gezondheid. Het heeft als doel om (verandering in) Positieve Gezondheid op gevalideerde wijze te meten.

Publicaties:

• Het meten van een brede benadering van gezondheid vraagt een brede aanpak in wetenschappelijk onderzoek. (Nahar-van Venrooij & Timmers, 2022).
• Development and psychometric evaluation of a Positive Health measurement scale: a factor analysis study based on a Dutch population. (Van Vliet et al., 2021)

Lopend onderzoek:

• Ontwikkelen meetinstrumentarium brede benadering van gezondheid, door ZonMW, projectleiding door Universiteit Maastricht.

Gemeenschapsveerkracht is de mate waarin een lokale gemeenschap in staat is op veranderingen te reageren of erop te anticiperen. Het gaat daarbij om de manier waarop de gemeenschap omgaat met verandering en hoe ze reageert op stressoren. Ook gaat het over het handelend en lerend vermogen en de aanwezigheid van hulpbronnen. (W. Doff. Veerkracht van lokale gemeenschappen: de literatuur op een rij. Veldacademie 2017). Mensen met problemen op het gebied van hun gezondheid vragen vaak hulp aan zorgverleners. Als zorgverleners een bijdrage kunnen leveren aan de veerkracht van de gemeenschap, wordt er mogelijk minder beroep gedaan op professionals. In een tijd waarin schaarste in menskracht en middelen een steeds urgenter probleem vormt in de zorg- en welzijnssector, is dat zeer waardevol.

Publicatie:

• Met gerichte wijkopzet kiezen voor Positieve Gezondheid: Eindrapportage. Louis Bolk Instituut (2022)

De bewonersinitiatieven op het gebied van welzijn, wonen en zorg en aangesloten organisaties richten zich onder andere op mantelzorgers en buurtinitiatieven. De bewoners zijn benieuwd hoe ze Positieve Gezondheid kunnen inzetten bij hun activiteiten.

Publicatie:

• Met gerichte wijkopzet kiezen voor Positieve Gezondheid: Eindrapportage. Louis Bolk Instituut (2022)

In 2023 is het spel ‘Alles op tafel?’ uitgekomen in opdracht van Zorgbelang en in samenwerking met het iPH. Het spel laat mensen op een speelse manier kennismaken met Positieve Gezondheid. Het is uitgebreid getest in diverse groepen, onder andere bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, ouderen en vluchtelingen.

Publicaties:

• Development of a Serious Board Game in co-creation with people with lower health skills from a UCD perspective (in concept, meer informatie via iPH).

Er is enorme behoefte in de praktijk om te horen hoe je het werken met Positieve Gezondheid het beste kunt implementeren en wat je dan kunt verwachten. Men zoekt houvast bij anderen die al ervaring hebben met het implementeren van Positieve Gezondheid. Het delen van de geleerde lessen door (kwalitatief) onderzoek kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren.

Publicaties:

• Spoorboekje Positieve Gezondheid. Van inspiratie naar implementatie. Vilans, 2019
• Praktijkhandreiking werken met Positieve Gezondheid. Lessen uit Limburg. (Yaron et al., 2021)

Bij inrichtingsvraagstukken wordt steeds vaker door gemeentes, provincies en projectontwikkelaars, gebruikgemaakt van ‘Positieve Gezondheid in de woon- en leefomgeving’ als methodiek om gezondheid integraal mee te nemen in de planvorming en dat samen met de (toekomstige) bewoners te doen. De methodiek is ontwikkeld door Thomas Steensma in het kader van een master architectuur. Onderzoek naar de vraag wat de inzet van deze methodiek oplevert, kan een belangrijke bijdrage leveren aan kennis over de waarde van Positieve Gezondheid in het ruimtelijk domein.

Door de toenemende kennis over de positieve effecten van natuur op gezondheid wordt groen op steeds meer plekken ingezet. De zes dimensies van Positieve Gezondheid worden onder andere gebruikt om zichtbaar te maken wat de impact is van groen op deze dimensies.

Dit is een vraag uit de praktijk waar toch nog vaak schotten staan tussen de verschillende domeinen en waar in het ruimtelijk domein weinig kennis aanwezig is over Positieve Gezondheid.

Uit deze brede vraag spreekt het verlangen dat Positieve Gezondheid een bijdrage kan leveren aan een duurzame en toekomstbestendige leefomgeving.

Er is veel eenzaamheid in de samenleving, onder jong en oud; die is ziekmakend. Als er in de gebouwde omgeving meer wordt geïnvesteerd in ontmoeting, kan dat invloed hebben op de verschillende domeinen van gezondheid.

Er is weinig zicht op de daadwerkelijke implementatie van Positieve Gezondheid op gemeenteniveau: hoe wordt het vanuit de gezondheidsnota in de praktijk gebracht?

Publicatie:

• Praktijkhandreiking werken met Positieve Gezondheid. Lessen uit Limburg. (Yaron et al., 2021)

Breed leeft de vraag over het meten van de effecten van het werken met Positieve Gezondheid. Het iPH heeft op zijn website de Evaluatiewijzer ingericht, een hulpmiddel om te zien welke methodieken van onderzoek er onder andere in gemeentelijk beleid nu al gebruikt worden. Er is een inspiratiewijzer monitoring en evaluatie ontwikkeld door het RIVM samen met Alles is Gezondheid, Pharos, VSG en GGDGHOR.

Tools:

• Evaluatiewijzer
• Inspiratiewijzer monitoren en evalueren

GALA is een akkoord dat is opgesteld tussen de rijksoverheden, gemeenten (VNG) en zorgverzekeraars. Het doel van het akkoord is het bereiken van een gezonde generatie in 2040. In het GALA worden verschillende thema’s en akkoorden aan elkaar verbonden met als doel een integrale visie op en aanpak van thema’s op het gebied van preventie, gezondheid en een stevige sociale basis. Het akkoord stelt doelen voor de verschillende thema’s en daar hangen acties aan voor gemeenten, ministerie van VWS en zorgverzekeraars. Het doel van het IZA is samenwerken aan het toegankelijk en betaalbaar houden van de gezondheidszorg en de kwaliteit verbeteren. Het middel is passende ondersteuning samen met de patiënt op de juiste plek en met nadruk op gezondheid. Passende zorg gaat over gezondheid in plaats van over ziekte, begint bij zelfzorg en informele zorg, versterkt de veerkracht van mensen en helpt gezondheidsvragen te voorkomen. Veel afspraken uit het IZA houden direct verband met de afspraken die tussen het rijk en gemeenten zijn gemaakt in het GALA. Positieve Gezondheid sluit naadloos aan bij de integrale visie van beide akkoorden.

Publicaties:

• Het toepassen van brede gezondheidsconcepten: inspirerend en uitdagend voor de praktijk. Ervaringen uit drie regio’s. (Lemmens et al., 2022)
• Identifying Future Study Designs for Mental Health and Social Wellbeing Associated with Diets of a Cohort Living in Eco-Regions: Findings from the INSUM Expert Workshop. (Elsner et al., 2022)

In verschillende regio’s wordt samengewerkt aan de hand van Positieve Gezondheid. Er is veel behoefte om te leren van deze regio’s.

Publicaties:

• Positieve Gezondheid stimuleren in de regio: 10 praktische voorbeelden. 14 juli 2022 ROS-netwerk
• Rapport onderzoek sociale agenda Limburg: Positieve Gezondheid. Provincie Limburg, 2022.